STANOWISKO MPiPS

Z 27 SIERPNIA 2014 R.

W SPRAWIE POBRANIA Z WYNAGRODZENIA ZA PRACĘ

ZALEGŁYCH SKŁADEK ZUS

Departament Prawa Pracy w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej uprzejmie wyjaśnia, że zgodnie z art. 85 Kodeksu pracy wypłaty wynagrodzenia za pracę dokonuje się co najmniej raz w miesiącu, w stałym i ustalonym z góry terminie. Wynagrodzenie za pracę płatne raz w miesiącu wypłaca się z dołu, niezwłocznie po ustaleniu jego pełnej wysokości, nie później jednak niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego. Jeżeli ustalony dzień wypłaty wynagrodzenia za pracę jest dniem wolnym od pracy, wynagrodzenie wypłaca się w dniu poprzedzającym. Składniki wynagrodzenia za pracę, przysługujące pracownikowi za okresy dłuższe niż jeden miesiąc, wypłaca się z dołu w terminach określonych w przepisach prawa pracy. Pracodawca, na żądanie pracownika, jest obowiązany udostępnić do wglądu dokumenty, na których podstawie zostało obliczone jego wynagrodzenie.

Z punktu widzenia przepisów prawa pracy w przypadku wypłacenia pracownikowi wynagrodzenia za pracę w wyższej niż należna wysokości, np. wskutek błędnego naliczenia składek na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej przez pracownika (ubezpieczonego) – to można uznać, że doszło do bezpodstawnego wzbogacenia pracownika, polegającego na osiągnięciu korzyści majątkowej bez podstawy prawnej, kosztem innej osoby.

Pracodawca może zwrócić się do pracownika z prośbą o zwrot nadpłaconej kwoty. Nie ma podstaw prawnych, aby w takim przypadku pracodawca samowolnie dokonał potrącenia nadpłaconej kwoty z wynagrodzenia za pracę w kolejnym terminie wypłaty. Pracownik ma bowiem prawo uważać, że świadczenie wypłacane przez pracodawcę posługującego się wyspecjalizowanymi służbami jest spełniane zasadnie i zgodnie z prawem, a więc jego obowiązek liczenia się ze zwrotem świadczenia ogranicza się zasadniczo do sytuacji, w których ma świadomość otrzymania nienależnego świadczenia (art. 409 w związku z art. 410 § 1 K.c. i w związku z art. 300 K.p.). Ciężar dowodu w tej kwestii spoczywa na pracodawcy (wyrok SN z dnia 9 stycznia 2007 r., II PK 138/06, OSNP 2008/3-4/38).

Zgoda na potrącenia powinna być dokonana w formie pisemnej; niezachowanie przez pracownika tej formy uznaje się za nieważność zgody. Wymóg zachowania formy pisemnej ma istotne znaczenie dla celów dowodowych w razie ewentualnego sporu sądowego. Ponadto, Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 października 2008 r. (II PK 76/08, OSNP 2010/5-6/64) stwierdził, że pracownik może wyrazić na piśmie zgodę na dokonywanie potrąceń z wynagrodzenia za pracę konkretnych kwot nadpłaconego dodatku do wynagrodzenia także wtedy, gdy składnik ten wypłacał mu pracodawca posługujący się wyspecjalizowanymi służbami finansowymi (art. 91 K.p.).

Mając powyższe na względzie, Departament Prawa Pracy w MPiPS wyraża pogląd, że pracodawca nie może bez zgody pracownika dokonać potrącenia z jego wynagrodzenia na poczet zaległych składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne części wynagrodzenia pracownika.

Należy także wyjaśnić, że bez zgody pracownika pracodawca może dokonać potraceń tylko należności, o których mowa w art. 87 § 1 Kodeksu pracy, tj.:

1) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,

2) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,

3) zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,

4) porządkowe kary pieniężne.

W przypadku braku zgody pracownika na zwrot nienależnie wypłaconej kwoty wynagrodzenia pracodawca może wystąpić z roszczeniem majątkowym na drogę sadową. Bezpodstawnie wzbogacony jest obowiązany do wydania korzyści w naturze, a gdyby nie było to możliwe (np. gdy przedmiot wzbogacenia został zbyty, utracony lub uszkodzony) – do zwrotu jej wartości osobie, kosztem której korzyść została odniesiona (art. 405 Kodeksu cywilnego). Jednakże obowiązek wydania korzyści lub zwrotu jej wartości wygasa, jeżeli ten, kto korzyść uzyskał, zużył ją lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony, chyba że wyzbywając się korzyści lub zużywając ją powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu (art. 409 Kodeksu cywilnego).